متناسب نبودن عرضه و تقاضای مواد اولیه معضل بزرگ صنعت

گفت و گوی بسپار / ایران پلیمر با مسعود جمالی ، عضو هیات مدیره انجمن ملی صنایع پلیمر ایران :

بسپار/ایران پلیمر مسعود جمالی، عضو هیات مدیره انجمن ملی صنایع پلیمر و مدیرعامل شرکت طناب نقش جهان است. با او در خصوص تحولات سال جاری و مدیریت تامین مواد اولیه و نقش تشکل ها گفت و گو کردیم. خصوصا التهابات بازار PVC.

صحبت اینگونه آغاز شد: PVC ملتهب‌ترین بازار پلیمر کشور در سال جاری بود. از این رو انجمن ملی بیشترین توان خود را برای سامان دادن به این گروه اختصاص داد. علی رغم وجود التهاب داخلی در دوماه ابتدای سال و بسته بودن مرزها، پتروشیمی‌ها ۸۱۳۸ تن پودر پی وی سی صادرکردند و خریداران این کالا در کمتر از ۴ ماه ابتدای سال ۳۴۶ میلیارد تومان رقابت کردند! مشکل اصلی در این حوزه مشخص نبودن گرید‌های مناسب برای هر تولید‌کننده بوده و اکثر تولیدکنندگان به خرید گرید عمومی می‌پرداختند که باعث رقابت بیشتر در یک گرید می‌شد. انجمن ملی با دعوت از تشکل های تخصصی و برگزاری جلساتی با نمایندگان این انجمن ها اقدام به تقسیم بندی این خریداران به شرح زیر کرد. راستی آزمایی سهمیه‌های خرید بر اساس اطلاعات خریداران و سهمیه‌های بهین یاب آن‌ها از وزارت صمت و اظهارنظرهای کارشناسی تشکل‌های مربوطه صورت پذیرفت و با بررسی ۵۱۹ شرکت با سهمیه بهین یاب مشخص شد که بیش از ۲۴۰ عنوان برای رشته فعالیت این شرکت‌ها وجود دارد که ۴۷۶ واحد صنعتی و ۴۳ واحد صنفی را شامل می‌شود. از بین واحدها ۳۶۴ واحد در لیست خریداران بورس و مابقی از تعاونی‌ها خرید خود را انجام داده بودند.

جمالی در ادامه افزود: پس از برگزاری جلسات با حضور نمایندگان انجمن ملی پلیمر ایران و دفتر صنایع غیر فلزی وزارت صنعت و معدن، ۷۰درصد خریداران به طور دقیق با اشاره به گرید اول و گرید جایگزین گرید بندی را انجام دادند، ۲۰ درصد از خریداران که رشته فعالیت آن‌ها کلی بوده منوط به بررسی مجدد با توجه به آمار تولید شدند و ۱۰ در صد از خریداران مو ضوعیتی برای خرید پی وی سی نداشتند که بنابر نظر وزارت صمت قرار شد سهمیه آن‌ها به حالت تعلیق دربیاید.

در خصوص گریدبندی مشخص شد سهمیه تخصیص داده شده به شرکت‌ها کمتر از عرضه این ماده است و به علت عدم عرضه هفتگی و کمبود ظرفیت تولید در همه‌ی گریدها توسط پتروشیمی‌ها، اعمال گریدبندی برای همه تولیدکنندگان امکان پذیرنبوده و در این مرحله گریدبندی برای خریداران EPVC و گرید پزشکی اعمال و ثبت گرید می‌شوند. همچنین پتروشیمی‌ها موظف شدند نسبت به عرضه هفتگی سایر گریدها اقدام کرده و پس از عرضه هفتگی کافی سایر گرید‌ها نیز اعمال می‌شود. پیشنهادات انجمن مبنی بر واردات پی وی سی، پیگیری و ممنوعیت یا اعمال عوارض بر روی صادرات مواد خام پتروشیمی، پیگیری رعایت کف عرضه‌ها و همین طور حمل به موقع مواد از پتروشیمی و نظارت حمل به مقصد اصلی باعث گردید التهاب در این مواد کاهش چشمگیری پیدا کند. هر چند این طرح ممکن است رضایت برخی ذینفعان که دسترسی به همه گریدها از آنها سلب شد را جلب نکند ولی هم در کنترل بازار و هم اختصاص بهینه تقریبا موفق بود.

جمالی با انتقاد از وضعیت عرضه و تقاصای مواد اولیه صنعت پلیمر در کشور گفت: متناسب نبودن عرضه و تقاضای مواد اولیه معضل بزرگ صنعت است. در سمت تقاضا وجود تولیدکننده‌نماها مشکلاتی را ایجاد کرده و باعث فشار و کنترل بر روی تولیدکنندگان واقعی می‌شوند. کنترل ارزش افزوده پرداختی واحدها و همین طور رصد اطلاعات فروش در سامانه جامع تجارت (طرح افق) می‌تواند تا حدودی تولیدکننده‌نما را از تولیدکننده واقعی جدا کند. اثر بخشی این طرح‌ها زمانی بیشتر خواهد بود که نظام جامع مالیاتی و صندوق های فروش برای اصناف اجرایی شده و هزینه تولید را برای تولید کننده زیر پله‌ای افزایش دهد.

اختصاص کافی مواد متناسب با تقاضای تولید کننده واقعی در گروه‌هایی که تولید کافی در کشور دارند (مانند پلی اتیلن‌ها) از کانال رسمی بورس نیز می‌تواند به کاهش تقاضا در بازار غیر رسمی و در نهایت کنترل بهتر قیمت‌ها کمک کند. متاسفانه برخلاف سمت تقاضا در سمت عرضه، ضمانت اجرایی و شفافیت چندانی در حوزه قیمت‌گذاری، میزان صادرات و رعایت کف عرضه واحدهای تولیدی وجود ندارد و منفعت طلبی به جای مصالح ملی رویکرد پتروشیمی هاست.

وابستگی قیمت مواد به نرخ دلار عامل دیگر بی ثباتی در بازار بوده و هرگاه فاصله نرخ دلار نیما و آزاد افزایش می‌یابد دلال‌ها (در اکثر کومودیتی‌ها) ورود بیشتری کرده و برای جا نماندن از افزایش قیمت دلار اقدام به خرید و انبارش مواد می‌کنند و چند نرخی بودن قیمت ارز که مشکل بزرگ اقتصاد ماست در این بخش هم درسر ساز است و راه‌کاری جز تک نرخی بودن ارز برای حل آن نداریم. شفافیت در هر اقتصادی زیر بنای لازم شکوفایی اقتصادی است. بازارهای پول، سرمایه، ارز و کالا در صورت داشتن عملکرد شفاف وصحیح، اثر مثبت و قابل‌ملاحظه‌ای بر روی متغیرهای کلان اقتصادی دارند. ما در انجمن شفافیت را از خودمان آغاز کرده‌ایم و به این نتیجه رسیده‌ایم که برای توسعه صنعت پلیمر ایران به شفافیت نیاز داریم و هزینه شفافیت را نیز باید بپردازیم.

انجمن وارد فاز راستی آزمایی شده و در تلاش است تا تولیدکننده واقعی را از تولیدکننده‌نما تفکیک کند. شاید اولین نتیجه آن در بازار پی وی سی ملموس است و چند هفته ایست برخی دلالان جرات ورود و خرید مواد پی وی سی را نداشته‌اند.
از مهندس مسعود جمالی نظر او را در خصوص بازار سرمایه و میزان کارکرد و نقش آن در تولید و صنعت هر کشور می پرسیم و اینکه آیا الگوی فعلی در بورس کشور راهگشای صنعت خواهد بود؟ و پیش بینی او برای روند بازار سرمایه در نیم دوم سال جاری … جمالی می گوید: روند فعلی جذب سرمایه در بورس اوراق بهادار برای اقتصاد مثبت نیست، زیرا ارزش سهام برخی شرکت‌ها سوار بر موج افزایش شدید تقاضا و ورود پول حقیقی‌ها از ارزش ذاتی آنها بسیار بالاتر رفته و خود باعث خلق پول و ایجاد بحران و تورم خواهد بود. بورس در صورتی می تواند برای اقتصاد مفید باشد که عمق آن و تعداد شرکت‌های تولیدی در آن بیشتر باشد و همزمان با این افزایش حجم بازار پول به سمت تولید هدایت شود که در حال حاضر اینگونه به نظر نمی‌رسد و در هفته‌های اخیر حتی صعود شاخص کل هم عمدتا در تعداد خاصی از سهام بوده است که نشان از نامتعادل بودن افزایش ارزش کل بورس دارد.
ناگفته نماند فرصت‌ها و تسهیلات فعلی می‌تواند راهی برای ورود تولیدکنندگان صنعت پلیمر و عرضه سهام شرکت ها در بورس یا فرابورس باشد. پیش بینی بورس در نیمه دوم سال به متغیرهای مختلفی مانند نرخ ارز، تورم، انتخابات ریاست جمهوری آمریکا که بر مولفه‌های تجارت خارجی و ارزی کشور اثر دارد وابسته است. در صورت اتفاقات مثبت ارزی یا سیاسی ممکن است بورس با تعدیل شاخص مواجه شود.
ورود تعداد زیادی تازه‌واردان بورسی و دانش کم آن‌ها در این حوزه و رفتار هیجانی آنها ممکن است شوک‌های موقتی در بورس ایجاد کند، البته حتی در چنین شرایطی برای آنهایی که به صورت تخصصی در بورس فعالیت می‌کنند می‌تواند فرصت‌های مناسب خرید ایجاد شود. به طور کلی به نظر می‌رسد بورس در آینده نیز برای تحلیل گران تکنیکال و فاندامنتال واقعی همچنان سود آور باشد ولی من فکر نمی‌کنم مانند چند ماه گذشته همه بتوانند همچنان سوار بر موج بورس باشند.